Pictogrammen

Pictogrammen zijn eenvoudige, gemakkelijk herkenbare afbeeldingen, die eenvoudig te leren en goed te onthouden zijn. Ze bevatten informatie die ook in taal uitgedrukt kan worden. Als voordeel boven taal hebben ze dat ze weinig ruimte innemen, indien gestandaardiseerd taalonafhankelijk zijn en sneller geïdentificeerd kunnen worden.

Een pictogram waarvan de betekenis bekend is kan in een oogopslag worden herkend. Men heeft geen tijd nodig om te lezen, te analyseren, te overwegen of te vertalen. In tal van situaties levert dit voordelen op, zoals in het verkeer of op drukke stations en luchthavens. Ook bij grote overzichten kunnen pictogrammen, mits de afbeeldingen visueel voldoende verschillen van vorm, beter werken dan tekst, omdat tekst meer van inhoud verschilt dan van vorm en dus eerst weer gelezen moeten worden.

Verbodsborden

Functie: verbodsborden duiden aan dat een handeling NIET mag worden gesteld.
Vorm: Het verbodsbord heeft een ronde vorm met een zwart pictogram op witte achtergrond, rode rand en balk, die van links naar rechts over het pictogram loopt onder een hoek van 45° ten opzichte van de horizontale lijn. De rode kleur moet ten minste 35 % van het oppervlak van het bord beslaan.

	Verboden te roken		Geen drinkwater
	Vuur, open vlam en roken verboden		Geen doorgang voor onbevoegden
	Verboden voor voetgangers		Verboden voor transportvoertuigen
	Verboden met water te blussen		Verboden toegang

Waarschuwingsborden

Functie: Waarschuwingsborden wijzen op een mogelijk gevaar: gevaarlijke stoffen, gevaar voor vallen, temperatuur.
Vorm: Het waarschuwingsbord heeft een driehoekige vorm met een zwart pictogram op een gele achtergrond, zwarte rand (de gele kleur moet ten minste 50 % van het oppervlak van het bord beslaan).

	Ontvlambare stoffen of hoge temperatuur		Schadelijke of irriterende stoffen
	Gevaar voor elektrische spanning		Bijtende stoffen
	Giftige stoffen		Gevaar
	Explosieve stoffen

Gebodsborden

Functie: Gebodsborden wijzen op een VERPLICHTING tot het dragen van VEILIGE KLEDING of ACCESSOIRES (bril, schoenen, handschoenen)
Vorm: Het gebodsbord heeft een ronde vorm met een wit pictogram op een blauwe achtergrond (de blauwe kleur moet ten minste 50 % van het oppervlak van het bord beslaan).

	Oogbescherming verplicht		Veiligheidshelm verplicht
	Gehoorbescherming verplicht		Adembescherming verplicht
	Veiligheidsschoenen verplicht		Veiligheidshandschoenen verplicht
	Veiligheidspak verplicht		Gelaatsbescherming verplicht

Bronnen

VUB Veiligheidsdienst

Reddingsborden

Functie: Reddingsborden GEVEN DE RICHTING aan die moet gevolgd om in veiligheid te raken OF EEN PLAATS waar reddingsmiddelen aanwezig zijn.
Vorm: Het reddingsbord heeft een rechthoekige of vierkante vorm met wit pictogram op groene achtergrond (de groene kleur moet ten minste 50 % van het bord beslaan).
Tip: De deuren van de uitgangen en nooduitgangen gesignaleerd door onderstaande reddingsborden draaien open in de vluchtrichting.

	Nooduitgang	Naar nooduitgang
Te volgen richting (wordt samen met één van de onderstaande borden gebruikt)
	EHBO hulp	Uitgang - nooduitgang
	Veiligheidsdouche	Ogen spoelen
	Telefoon voor redding en eerste hulp	Draagberrie

Brandbestrijding

Functie: De borden bestaande uit een pijl en een teken geven aan welke richting moet gevolgd te worden om BRANDBESTRIJDINGSMATERIEEL te vinden of de weg naar een VERZAMELPUNT
Vorm: Borden in verband met het brandbestrijdingsmateriaal hebben een rechthoekige of vierkante vorm met een wit pictogram op rode achtergrond (de rode kleur moet ten minste 50 % van het oppervlak van het bord beslaan).

Te volgen richting (wordt samen met één van de onderstaande borden gebruikt)
	Blusapparaat	Brandslang
	Ladder	Telefoon voor brandbestrijding
	Branddeken	Verzamelpunt

Waarschuwingspictogram

Functie: Het waarschuwingspictogram dat weergegeven is op verpakkingen is een middel om de gebruiker te informeren over de aard van de stof en tot welke categorie ze behoort. Uiteraard is het mogelijk dat een stof tot meerdere categorieën kan behoren.
Vorm: Het waarschuwingspictogram bevat volgende informatie:
- De productnaam
- De S- zinnen (zie Tips)
- De R- zinnen (zie Tips)
- De fabrikant
- Het gevaarsymbool (zie aparte rubriek gevaarsymbolen)

Tips

S-Zinnen
- S 1: Achter slot bewaren
- S 2: Buiten bereik van kinderen bewaren
- S 3: Op een koele plaats bewaren
- S 4: Verwijderd van woonruimten opbergen
- S 5: Onder ... houden. (geschikte vloeistof opgegeven door fabrikant)
- S 6: Onder ... houden. (inert gas opgegeven door fabrikant)
- S 7: In goed gesloten verpakking bewaren
- S 8: Verpakking droog houden
- S 9: Op een goed geventileerde plaats bewaren
- S 12: De verpakking niet hermetisch sluiten
- S 13: Verwijderd houden van eten, drinken en diervoeder
- S 14: Verwijderd houden van ... (in te vullen door fabrikant)
- S 15: Verwijderd houden van warmte
- S 16: Verwijderd houden van ontstekingsbronnen. Niet roken
- S 17: Verwijderd houden van brandbare stoffen
- S 18: Verpakking voorzichtig behandelen en openen
- S 20: Niet eten of drinken tijdens gebruik
- S 21: Niet roken tijdens gebruik
- S 22: Stof niet inademen
- S 23: Gas/rook/damp/nevel niet inademen (toepasselijke term(en) dienen aangegeven te worden door de fabrikant)
- S 24: Aanraking met de huid vermijden
- S 25: Aanraking met de ogen vermijden
- S 26: Bij aanraking met de ogen onmiddellijk met overvloedig water afspoelen en deskundig medisch advies inwinnen
- S 27: Verontreinigde kleding meteen uittrekken
- S 28: Na aanraking met de huid onmiddellijk wassen met veel... (aan te geven door fabrikant)
- S 29: Afval niet in de gootsteen werpen
- S 30: Nooit water op deze stof gieten
- S 35: Deze stof en de verpakking op veilige wijze afvoeren
- S 36: Draag geschikte beschermende kleding
- S 37: Draag geschikte handschoenen
- S 38: Bij ontoereikende ventilatie een geschikte ademhalingsbescherming dragen
- S 39: Een bescherming voor de ogen/ voor het gezicht dragen
- S 40: Voor de reiniging van de vloer en alle voorwerpen verontreinigd met dit materiaal, ... gebruiken (aan te geven door de fabrikant)
- S 43: Gebruik ... om te blussen
- S 45: In geval van ongeval of indien men zich onwel voelt, onmiddellijk een arts raadplegen en het etiket tonen
- S 46: In geval van inslikken onmiddellijk een arts raadplegen en verpakking of etiket tonen
- S 47: Bewaren bij een temperatuur beneden ...°C
- S 48: Inhoud vochtig houden met ...
- S 49: Uitsluitend in de oorspronkelijke verpakking bewaren
- S 50: Niet vermengen met ...
- S 51: Uitsluitend op goed geventileerde plaatsen gebruiken
- S 60: Dit materiaal en zijn verpakking moeten als gevaarlijke afval ontdaan worden
- S 61: Voorkom lozing in het milieu. Vraag om speciale instructies/veiligheidskaart
- S 62: Bij inslikken niet het braken opwekken; direct een arts raadplegen en de verpakking of het etiket tonen
- S 63: Bij een ongeval door inademing: slachtoffer in de frisse lucht brengen en laten rusten
- S 64: Bij inslikken, mond met water spoelen (alleen als de persoon bij bewustzijn is)
Gecombineerde S-Zinnen
- S 1/2: Achter slot en buiten bereik van kinderen houden
- S 3/7: Gesloten verpakking op een koele plaats bewaren
- S 3/9: Op een koele en goed geventileerde plaats bewaren
- S 3/9/14: Bewaren op een koele, goed geventileerde plaats verwijderd van ...(stoffen, waarmee contact vermeden dient te worden, aan te geven door de fabrikant)
- S 3/9/14/49: Uitsluitend in de oorspronkelijke verpakking bewaren op een koele, goed geventileerde plaats verwijderd van ... (stoffen, waarmee contact vermeden dient te worden, aan te geven door de fabrikant)
- S 3/9/49: Uitsluitend in de oorspronkelijke verpakking bewaren op een koele, goed geventileerde plaats
- S 3/14: Bewaren op een koele plaats verwijderd van ... (stoffen, waarmee contact vermeden dient te worden, aan te geven door de fabrikant)
- S 7/8: Droog houden en in een goed gesloten verpakking bewaren
- S 7/9: Gesloten verpakking op een goed geventileerde plaats bewaren
- S 7/47: Gesloten verpakking bewaren bij een temperatuur beneden ... °C (aan te geven door de fabrikant)
- S 20/21: Niet eten, drinken of roken tijdens gebruik
- S 24/25: Aanraking met de ogen en de huid vermijden
- S 29/56: Afval niet in de gootsteen werpen; deze stof en de verpakking naar inzamelpunt voor gevaarlijk of bijzonder afval brengen
- S 36/37: Draag geschikte handschoenen en beschermende kleding
- S 36/37/39: Draag geschikte beschermende kleding, handschoenen en een beschermingsmiddel voor de ogen/voor het gezicht
- S 36/39: Draag geschikte beschermende kleding en een beschermingsmiddel voor de ogen/voor het gezicht
- S 37/39: Draag geschikte handschoenen en een beschermingsmiddel voor de ogen/voor het gezicht
- S 47/49: Uitsluitend in de oorspronkelijke verpakking bewaren bij een temperatuur beneden ... °C (aan te geven door de fabrikant)
R-Zinnen
- R 1: In droge toestand ontplofbaar.
- R 2: Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken.
- R 3: Ernstig ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsbronnen.
- R 4: Vormt met metalen zeer gemakkelijk ontplofbare verbindingen.
- R 5: Ontploffingsgevaar door verwarming.
- R 6: Ontplofbaar met en zonder lucht.
- R 7: Kan brand veroorzaken.
- R 8: Bevordert de verbranding van brandbare stoffen.
- R 9: Ontploffingsgevaar bij menging met brandbare stoffen.
- R 10: Ontvlambaar.
- R 11: Licht ontvlambaar.
- R 12: Zeer licht ontvlambaar.
- R 14: Reageert heftig met water.
- R 15: Vormt licht ontvlambaar gas in contact met water.
- R 16: Ontploffingsgevaar bij menging met oxiderende stoffen.
- R 17: Spontaan ontvlambaar in lucht.
- R 18: Kan bij gebruik een ontvlambaar of ontplofbaar damp-luchtmengsel vormen.
- R 19: Kan ontplofbare peroxide vormen.
- R 20: Schadelijk bij inademing.
- R 21: Schadelijk bij aanraking met de huid.
- R 22: Schadelijk bij opname door de mond.
- R 23: Vergiftig bij inademing.
- R 24: Vergiftig bij aanraking met de huid.
- R 25: Vergiftig bij opname door de mond.
- R 26: Zeer vergiftig bij inademing.
- R 27: Zeer vergiftig bij aanraking met de huid.
- R 28: Zeer vergiftig bij opname door de mond.
- R 29: Vormt vergiftig gas in contact met water.
- R 30: Kan bij gebruik licht ontvlambaar worden.
- R 31: Vormt vergiftige gassen in contact met zuren.
- R 32: Vormt zeer vergiftige gassen in contact met zuren.
- R 33: Gevaar voor cumulatieve effecten.
- R 34: Veroorzaakt brandwonden.
- R 35: Veroorzaakt ernstige brandwonden.
- R 36: Irriterend voor de ogen.
- R 37: Irriterend voor de luchtwegen.
- R 38: Irriterend voor de huid.
- R 39: Gevaar voor ernstige onherstelbare effecten.
- R 40: Carcinogene effecten zijn niet uitgesloten. (vervangen door R-zin 68)
- R 41: Gevaar voor ernstig oogletsel.
- R 42: Kan overgevoeligheid veroorzaken bij inademing.
- R 43: Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid.
- R 44: Ontploffingsgevaar bij verwarming in afgesloten toestand.
- R 45: Kan kanker veroorzaken.
- R 46: Kan erfelijke genetische schade veroorzaken.
- R 48: Gevaar voor ernstige schade aan gezondheid bij langdurige blootstelling.
- R 49: Kan kanker veroorzaken bij inademing.
- R 50: Zeer vergiftig voor in het water levende organismen.
- R 51: Vergiftig voor in het water levende organismen.
- R 52: Schadelijk voor in het water levende organismen.
- R 53: Kan in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken.
- R 54: Vergiftig voor planten.
- R 55: Vergiftig voor dieren.
- R 56: Vergiftig voor bodemorganismen.
- R 57: Vergiftig voor bijen.
- R 58: Kan in het milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken.
- R 59: Gevaarlijk voor de ozonlaag.
- R 60: Kan de vruchtbaarheid schaden.
- R 61: Kan het ongeboren kind schaden.
- R 62: Mogelijk gevaar voor verminderde vruchtbaarheid.
- R 63: Mogelijk gevaar voor beschadiging van het ongeboren kind.
- R 64: Kan schadelijk zijn via borstvoeding.
- R 65: Schadelijk. Kan longschade veroorzaken na verslikken.
- R 66: Herhaalde blootstelling kan een droge of gebarsten huid veroorzaken.
- R 67: Dampen kunnen slaperigheid en duizeligheid veroorzaken.
- R 68: Onherstelbare effecten zijn niet uitgesloten.
Gecombineerde R-Zinnen
- R 14/15: Reageert heftig met water en vormt daarbij een zeer ontvlambaar gas
- R 15/29: Vormt giftig en zeer ontvlambaar gas in contact met water
- R 20/21: Schadelijk bij inademing en bij aanraking met de huid
- R 20/22: Schadelijk bij inademing en opname door de mond
- R 20/21/22: Schadelijk bij inademing, opname door de mond en aanraking met de huid
- R 21/22: Schadelijk bij aanraking met de huid en bij opname door de mond
- R 23/24: Giftig bij inademing en bij aanraking met de huid
- R 23/25: Giftig bij inademing en opname door de mond
- R 23/24/25: Giftig bij inademing, opname door de mond en aanraking met de huid
- R 24/25: Giftig bij aanraking met de huid en bij opname door de mond
- R 26/27: Zeer giftig bij inademing en bij aanraking met de huid
- R 26/28: Zeer giftig bij inademing en opname door de mond
- R 26/27/28: Zeer giftig bij inademing, opname door de mond en aanraking met de huid
- R 27/28: Zeer giftig bij aanraking met de huid en bij opname door de mond
- R 36/37: Irriterend voor de ogen en de ademhalingswegen
- R 36/38: Irriterend voor de ogen en de huid
- R 36/37/38: Irriterend voor de ogen, de ademhalingswegen en de huid
- R 37/38: Irriterend voor de ademhalingswegen en de huid
- R 39/23: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing
- R 39/24: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij aanraking met de huid
- R 39/25: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij opname door de mond
- R 39/23/24: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing en aanraking met de huid
- R 39/23/25: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing en opname door de mond
- R 39/24/25: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij aanraking met de huid en opname door de mond
- R 39/23/24/25: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing, aanraking met de huid en opname door de mond
- R 39/26: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing
- R 39/27: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij aanraking met de huid
- R 39/28: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij opname door de mond
- R 39/26/27: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing en aanraking met de huid
- R 39/26/28: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing en opname door de mond
- R 39/27/28: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij aanraking met de huid en opname door de mond
- R 39/26/27/28: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing, aanraking met de huid en opname door de mond
- R 40/20: Schadelijk: bij inademing zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten
- R 40/21: Schadelijk: bij aanraking met de huid zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten
- R 40/22: Schadelijk: bij opname door de mond zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten
- R 40/20/21: Schadelijk: bij inademing en aanraking met de huid zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten
- R 40/20/22: Schadelijk: bij inademing en opname door de mond zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten
- R 40/20/21/22: Schadelijk: bij indademing, aanraking met de huid en opname door de mond zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten
- R 42/43: Kan overgevoeligheid veroorzaken bij inademing of contact met de huid
- R 48/20: Schadelijk: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing
- R 48/21: Schadelijk: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij aanraking met de huid
- R 48/22: Schadelijk: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij opname door de mond
- R 48/20/21: Schadelijk: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing en aanraking met de huid
- R 48/20/21/22: Schadelijk: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing, aanraking met de huid en opname door de mond
- R 48/23: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing
- R 48/24: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij aanraking met de huid
- R 48/25: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij opname door de mond
- R 48/23/24: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing en aanraking met de huid
- R 48/23/25: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing en opname door de mond
- R 48/24/25: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij aanraking met de huid en opname door de mond
- R 48/23/24/25: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing, aanraking met de huid en opname door de mond
- R 50/53: Giftig voor in het water levende organismen, kan in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken
- R 52/53: Schadelijk voor in het water levende organismen, kan in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken

Gevaarsymbolen

Functie: Gevaarsymbolen duiden aan in welke mate bepaalde stoffen giftig of brandgevaarlijk zijn.
Vorm: Gevaarsymbolen staan in een vierkant zwart afgebeeld op een oranje achtergrond"

De bekende symbolen met een oranje achtergrond worden vervangen door negen pictogrammen die in heel Europa en in een groot aantal landen over de hele wereld uniform zijn. Tot juni 2015 zal u nog oude etiketten op de producten zien, maar deze zullen stap voor stap worden vervangen door de nieuwe etiketten.

Oud		Nieuw
	giftig (T) zeer giftig (T+)		acute toxiciteit
			kankerverwekkendheid, giftigheid voor de voortplanting, sensibilisatie van de luchtwegen, aspiratiegevaar
	schadelijk (Xn) irriterend (Xi)		acute toxiciteit, huidirritatie, ernstige oogirritatie
			acute toxiciteit
			huidcorrosie, ernstig oogletsel, bijtende stoffen, voor metalen
			kankerverwekkendheid, giftigheid voor de voortplanting, sensibilisatie van de luchtwegen, aspiratiegevaar
	ontplofbaar (E)		ontplofbare stoffen en voorwerpen
	licht ontvlambaar (F) Zeer licht ontvlambaar (F+)		ontvlambare gassen, ontvlambare aerosolen, ontvlambare vloeistoffen, ontvlambare vaste stoffen
	oxiderend (O) (brand bevorderend)		ontvlambare gassen, ontvlambare aerosolen, ontvlambare vloeistoffen, ontvlambare vaste stoffen
			oxiderende gassen, oxiderende vloeistoffen, oxiderende vaste stoffen
	corrosief (C)		huidcorrosie, ernstig oogletsel bijtende stoffen, voor metalen
			gassen onder druk
	gevaarlijk voor het milieu (N)		gevaarlijk voor het milieu