Argus: opvoeden tot omgaan met risico's

Omgaan met gevaar kan je leren. Kinderen moeten experimenteren om tot groei en volwassenheid te komen. In dit “groeien” zit ook het in aanraking komen met gevaarlijke dingen en situaties, het risico blauwe plekken op te lopen hoort erbij. Maar soms moet je als opvoeder ingrijpen in de omgeving. Je begeleidt het kind bij het opdoen van ervaring zonder dat het gevaar loopt. Omgaan met risico’s betekent een beredeneerd risico aankunnen.

Een vertel- en voorleesboek over brandwondenpreventie

Het moest een prettig lees-, kijk- en voorleesboek worden voor kinderen van 4 tot 7 jaar, voor hun ouders, grootouders en leerkrachten, rond brandwonden thuis. De boodschap moest in het verhaal verweven zitten en mocht er niet als een laag slagroom bovenop liggen … Een dubbele opdracht dus voor de auteur en de illustrator. En die zijn er wonderwel in geslaagd. Een dubbel doelgroep ook. Jonge kinderen zijn inderdaad het vaakst slachtoffer van ongevallen met brandwonden. De oorzaak van deze ongevallen ligt zowel in de omgeving, als in het gedrag van de kinderen en vooral van hun begeleiders. Als we de groep van jonge kinderen effectief willen bereiken, moesten dus ook hun begeleiders worden aangesproken. Zij zorgen immers voor een veilige omgeving voor de kinderen. En met een vertel- en voorleesboek sloegen we die twee vliegen in één klap. Bovendien blijft voorlezen voor kinderen nog altijd “het leukste kwartiertje van de dag” zoals een recente overheidscampagne nog bevestigde.

Werken aan risicoperceptie

We leven in een maatschappij waar het nemen van risico’s ingebed ligt in de cultuur van een uitdagend en boeiend leven. Het willen ontsnappen aan de dagelijkse sleur betekent in veel gevallen het opzoeken van gevaar. Preventieboodschappen rond ongevallen in de privé-sfeer moeten kinderen erop wijzen dat je geen saaie piet bent als je je niet hals over kop in het gevaar stort. Maar ook dat je geen kei-neige bink bent, enkel en alleen omdat je stoere en gevaarlijke dingen doet. Naar de ouders toe moet vooral de aandacht getrokken worden op de noodzaak om de preventieboodschap af te stemmen op het ontwikkelingsniveau van het kind.

Het project Argus wil kinderen ook aanzetten om na te denken over hun eigen veilig of onveilig gedrag, hen leren gevaarlijke situaties op te merken in hun eigen omgeving. Na het voorlees-kwartiertje slaat de juf, papa of oma misschien wel een babbeltje met de kinderen rond de dingen als weerbaarheid, gedrag … En de volwassenen worden aangezet om na te denken over hun eigen inbreng in het beperken van risico’s op brandwonden bij jonge kinderen…

Brandwonden bij kinderen: een levenslage belasting

Brandwonden komen het meest voor in de groep van 0 tot 9 jaar en dan vooral thuis. De keuken is de plaats bij uitstek waar brandwondenongevallen zich afspelen, gevolgd door de tuin, de garage en de badkamer.

Een belangrijk verschil met brandwonden bij volwassenen is dat kinderen nu eenmaal veel langer met hun littekens moeten leven. Telkens het kind voor een nieuwe fase in zijn leven staat moet het opnieuw uitleggen waarom het er anders uitziet. Iemand die op kinderleeftijd verbrand raakt doet er dus tot zijn volwassenheid over om het littekenprobleem te verwerken. Ook voor de ouders en de omgeving is de emotionele belasting veel groter dan bij een ongeval bij een volwassene. Preventie van brandwonden moet dus continu de nodige aandacht krijgen.

Het blijkt echter dat ouders niet steeds op de hoogte zijn van het vereiste veiligheidsgedrag, dat ze makkelijk de houding aannemen dat het allemaal wel zo’n vaart niet zal lopen en dat veel preventiemaatregelen als omslachtig en tijdrovend worden ervaren. Projecten voor brandwondenpreventie moeten dan ook vooral veel informatie bieden aan de ouders; beide partners moeten steeds bij het project betrokken worden; opvoedende boodschappen moeten gekoppeld worden aan omgevingsmaatregelen, maar educatie op zich kan niet als het enige heilzame middel worden beschouwd.

Argus aan internetprijs

Dit boek is verkrijgbaar via de webwinkel van VIGEZ (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie) aan de speciale internetprijs van 8,7€ (zonder portkosten). U kan hier een Argus voorleesboek bestellen.